خون

به مناسبت ۲۴ خرداد روز جهانی اهدای خون، مقاله خون از جلد۱۳ فرهنگنامهکودکانونوجوانان را انتخاب کردیم.

بافت مایعی است که در قلب و رگها جریان دارد، اکسیژن و مواد غذایی را به سلولهای بدن می‌رساند و دی‌اکسید‌کربن و مواد زائد را از سلولها دور می‌کند. جریان خون به جا‌به‌جا شدن موادی مانند آنزیمها و هورمونها کمک می‌کند و دمای بدن را ثابت نگه می‌دارد. همچنین، گروهی از سلولهای خون در برابر میکروبها و سایر عوامل بیماریزا از بدن دفاع می‌کنند. اگر رگی در بدن آسیب ببیند، برخی دیگر از سلولهای خون با لخته شدن از خونریزی جلوگیری می‌کنند. جانداران تک‌سلولی به خون نیاز ندارند، زیرا می‌توانند غذا و اکسیژن را از محیط جذب کنند و مواد زائد را بیرون بریزند. موجودات پرسلولی ساده مانند اسفنجها نیز خون ندارند، اما برای به‌دست آوردن اکسیژن و غذا و دفع مواد زائد، از جریان آب استفاده می‌کنند. ترکیب خون در جانداران گوناگون متفاوت است. مثلاً بعضی از ماهیهای مناطق قطبی پروتئینهایی در خون خود می‌سازند که از یخ زدن آنها جلوگیری می‌کند، اما خون ماهیهای دیگر چنین پروتئینهایی ندارند.