یادداشتی درباره‌ی جلدهای روزآمد فرهنگنامه‌ی کودکان و نوجوانان
✍? روزآمدسازی از ضرورت تا نیاز
مجموعه «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» در یک نگاه اجمالی دو دسته از علوم را در بر مى گيرد. دسته نخست شامل علوم دقیقه هستند. علومى همچون ریاضیات و فیزیک و شیمی از اين دسته‌اند. دسته دوم شاخه‌هاى مختلف علوم انسانی نظیر جامعه شناسی و روان شناسی و تاريخ و فرهنگ و… را در بر مى‌گيرد. علوم دقيقه با چگالى دقت بالا، نسبت به علوم انسانى از ثبات بيشترى برخوردارند. اما هر دو دسته در معرض تغییر و حتی بطلان قرار دارند و بى‌نياز از به روز شدن نيستند.
از انتشار نخستین جلد فرهنگنامه کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۷۱، بیش از سه دهه می‌گذرد. در این مدت نسبتا طولانی، حوزه‌های مختلف دانش دست خوش تحولات و دگرگونی‌هاى بسيارى شده‌اند. چنين وضعيتى فرهنگنامه را همچون هر اثر مرجع ديگرى در معرض آفت كهنگى اطلاعات قرار مى‌دهد. انديشه به روز رسانى فرهنگنامه كودكان و نوجوانان در سال‌هاى ١٣٩٢ و ١٣٩٣ شکل گرفت و در سال ۱۳۹۵ گروهی برای پیش بردن این کار شکل گرفت و تهیه کنندگان فرهنگنامه کودکان و نوجوانان تصمیم گرفتند تا پیش از انتشار همه مجلدات فرهنگنامه؛ روزآمدسازی این مجموعه را آغاز کنند و آخرين اطلاعات را در مجلداتى جديد از این مجموعه پوشش بدهند و در اختيار مخاطبان قرار بدهند. تصحیح برخی اطلاعات به ویژه در مقاله‌های جغرافیای ایران و جهان و برخی آمارها و همچنین افزودن برخی مدخل‌ها، رئوس برنامه روزآمدسازی هستند.
فرآيند روزآمدسازی فرهنگنامه کودکان و نوجوانان را می‌توان در دو بعد «ضرورت» و «نیاز» ارزیابی کرد: روزآمدسازی علوم تجربى و دقيقه بيشتر ناظر بر بعد ضرورت است. بدين معنى كه اين فرآيند تلاشيست در راستاى قرار دادن اطلاعات صحيح و به روز شده در اختيار مخاطب. اما روزآمدسازى علوم انسانى، علاوه بر ضرورت، پاسخ به نياز مخاطب نيز است. زيرا به موازات تحولات و دگرگونى هاى جهان بيرون، ذهن مخاطب نيز تغيير مى‌كند. چندانكه پرسش‌ها و نگاه مخاطب امروز فرهنگنامه با پرسش‌ها و نگاه مخاطب سه دهه پيش يكسان نيست. از اين زاويه روزآمدسازى فراينديست مخاطب محور كه تلاش مى كند با مخاطب امروز سخن بگويد و به پرسش‌ها و نيازهاى امروز او پاسخ دهد.
اينك شركت تهيه و نشر فرهنگنامه كودكان و نوجوانان همزمان با انتشار بیست و دومین جلد فرهنگنامه، سه جلد فرهنگنامه‌ى روزآمدشده را در قالبى جديد و در عين حال وفادار به مجلدات پيشين عرضه كرده است. مجموعه‌ی روزآمد ویرایش جدید محسوب نمی‌شود و با عنوان «تغییرات و اضافات» زیر نظر «ایران گرگین» و با بازبینی «دکتر صادق سجادی» منتشر شده است. تصاویر و نقشه‌های این مجموعه با کیفیت بهتر و اطلاعات کامل تر ارائه شده اند.
جلد اول روزآمدشده اختصاص به حرف «آ» دارد. دو جلد بعدى كه اختصاص به حرف «الف» دارند، نسخه‌ى روزآمد شده جلد دوم فرهنگنامه است كه به دليل افزايش تعداد صفحات به دو جلد (دوم و سوم) تقسيم شده است.
