عَلَویان طَبَرستان در سدۀ سوم هجری نخستین حکومت شیعۀ زیدی را در طبرستان پایه گذاشتند. طبرستان کمابیش برابر با مازندران کنونی بود و دامنۀ قلمرو علویان افزون بر طبرستان، دیلمان، گیلان، گرگان (گنبد کاووس کنونی) و گاه ری، قومس و زنجان را نیز دربرمی‌گرفت. بنیانگذار این خاندان، حسن بن زید بود (درگذشت 262 ﻫ ش/270 ﻫ ق) که با نام داعی‌الحق یا داعی کبیر شناخته می‌شود.
