اِخوانُ الصَّفا انجمنی پنهانی از مسلمانان بود که در قرن چهارم هجری قمری، نخست در شهرهای بصره و بغداد، در عِراق، پدید آمد و سپس در شهرهای دیگر نیز رواج یافت. هدف این انجمن گسترش برادری و نیکدلی در میان مردم و از میان بردن اختلاف فکری و دینی از راه دانش و فلسفه بود. به‌همین‌سبب این انجمن را اخوان الصفا، یعنیبرادران پاکدل نامیدند. اعضای این انجمن را مردمی از همۀ گروهها و طبقه‌های اجتماعی، از جمله دانشمندان، عالمان دین، کشاورزان، پیشه‌وران، صنعتگران و حتی امیران و شاهزادگان تشکیل می‌دادند. این اعضا در جلسه‌هایی که کاملاً پنهانی بود گرد می‌آمدند و به پژوهش و گفتگو دربارۀ موضوعهای گوناگون علمی،فلسفی،اجتماعی و دینی می‌پرداختند. اعضای انجمن اخوان الصفا، بسته به سن و دانش و برتری اندیشۀ خود در چهار گروه یا درجه قرار می‌گرفتند و در هر مرحله به عنوانی که ویژۀ آن مرحله بود خوانده می‌شدند. مثلاً اعضای پانزده تا سی‌ساله اِخوانُ‌الاَبرارِ و الرُّحَماء، یعنی برادران نیکدل و مهربان، و اعضای سی تا چهل‌ساله اِخوانُ الاَخیارِ وَ الفُضَلاء، یعنی برادران برگُزیده ودانا، خوانده می‌شدند.
