اَثَرِ کوریولیس انحراف ظاهری مسیر هر جسم متحرک در سطح زمین و به‌ویژه در جَوّ آن است. در واقع، جسم متحرک از مسیر خود منحرف نمی‌شود، اما به‌سبب چرخش زمین به نظر می‌رسد که منحرف شده است. این انحراف در نیم‌کرۀ شمالی به‌طرف راست و در نیم‌کرۀ جنوبی به‌طرف چپِ مسیر حرکت اولیۀ جسم است. اثر کوریولیس چنان است که گویی کرۀ زمین ساکن است و بر اجسامی که روی آن در حال حرکت هستند نیرویی اثر می‌گذارد که سبب انحراف مسیر آنها می‌شود. این نیروی موهوم را نیروی کوریولیس می‌نامند. برای آنکه علت این انحراف مسیر روشن شود فرض می‌کنیم که از شمال زمین موشکی در امتداد نصف‌النهاری معین به‌طرف استوا شلیک شود. اگر زمین حرکت وضعی نمی‌داشت، یعنی به دور خود از غرب به شرق نمی‌چرخید، موشک مسیری را در فضا می‌پیمود و سرانجام در نقطه‌ای روی آن نصف‌النهار فرود می‌آمد. اما در طول مدتی که موشک در بالای سطح زمین در حال حرکت بوده، زمین اندکی از غرب به شرق چرخیده است. در نتیجه موشک، که حرکت آن به چرخش زمین بستگی ندارد، به‌جای آنکه در نقطه‌ای روی نصف‌النهار فرود آید، در نقطه‌ای دیگر، در غرب آن نصف‌النهار، یعنی در طرف راست مسیر واقعی فرود خواهد آمد. ناظری که روی زمین ایستاده با زمین در حال چرخش است و حرکت زمین را احساس نمی‌کند، اما به نظرش می‌آید که موشک پس از شلیک هر لحظه بیشتر و بیشتر به‌سمت راست منحرف می‌شود. ناظری که در نقطه‌ای ثابت در خارج از زمین قرار گرفته باشد مسیر حرکت این جسم را مستقیم و زمین را در زیر آن در حال چرخش می‌بیند. می‌توان نشان داد که در نیم‌کرۀ شمالی اگر موشک از جنوب به شمال و به‌طورکلی در هر جهت و از هر عرض جغرافیایی شلیک شود، انحراف مسیر آن به‌طرف راست است. در نیم‌کرۀ جنوبی این انحراف همواره به‌طرف چپ است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *