ادبِیات کودکان و نوجوانان جهان مجموعه‌ای است از آثار ادبی که از زمانهای بسیار دور تا امروز به زبانهای گوناگون در همۀ کشورهای جهان برای کودکان و نوجوانان پدید آمده است. قسمتی از این مجموعۀ آثار ادبی به‌صورت شفاهی، قسمتی به‌صورت کتبی و قسمتی به هر دو صورت از نسلی به نسلی دیگر منتقل شده است و جزئی از میراث فرهنگی هر کشور شمرده می‌شود. در میان این آثار گونه‌هایی مانند لالایی، ترانه، مَتَل، چیستان، قصه، افسانۀ کهن، حَماسه، حکایت پندآموز، نمایشنامه، داستان، نوشتۀ غیر داستانی و شعر می‌توان یافت که ممکن است در قالب نثر، نظم یا آمیخته‌ای از این دو باشند. ادبیات کودکان و نوجوانان هر قوم و ملت مانند ادبیات بزرگسالان ویژگیهای زندگی، آداب و رسوم، باورها، اعتقادها، و تاریخ آن قوم و آن ملت را منعکس می‌کند.

ادبیات کودکان و نوجوانان نوشته‌ها و سروده‌هایی هستند که ارزش ادبی یا هنری دارند و برای کودکان و نوجوانان پدید می‌آیند. ادبیات کودکان و نوجوانان هم شامل بخشی از فرهنگ شفاهی عامه است، مانند لالایی، مَتَل و قصه، و هم شامل آثاری است که شاعران و نویسندگان برای کودکان و نوجوانان پدید آورده‌اند، مانند داستان، نمایشنامه و شعر. نوشته‌های غیر داستانی در زمینه‌های دین، دانش اجتماعی، علم و کاربردهای آن، هنر و سرگرمی که هدف آنها آموزش مستقیم نباشد نیز موضوعهایی هستند که بخشی از ادبیات کودکان و نوجوانان را تشکیل می‌دهند.

ادبیات فارسی مجموعۀ آثار ادبی است که شاعران و نویسندگان از زمانهای گذشته تاکنون به زبانهای کهن ایرانی و به زبان فارسی دری در ایران و کشورهای همسایۀ ایران پدید آورده‌اند. ادبیات فارسی که از کهن‌ترین گنجینه‌های ادبی جهان است و بیش از 25 قرن پیشینۀ مکتوب دارد، طی قرنها همراه با تحول زبان فارسی، ظهور و تسلط اندیشه‌های دینی و تغییر اوضاع اجتماعی و سیاسی رشد و تکامل یافته است.

ادبیات عامه مجموعۀ آثار ذوقی تودۀ مردم است که به‌طور شفاهی و سینه‌به‌سینه از فردی به فرد دیگر و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. ادبیات عامه میراث معنوی نسلهای گذشتۀ مردم یک جامعه و نشان‌دهندۀ تخیل نیرومند و احساس آنها در دوره‌های مختلف زندگی است. ادبیات عامه را ادبیات شفاهی، هنرِ زبانی یا هنر کلامی عامه نیز نامیده‌اند.

ادبیات جهان مجموعۀ آثار ادبی است که از کهن‌ترین روزگاران تا امروز در سرزمینهای گوناگون پدید آمده است. ادبیاتِ سرزمینهایی چون مصر، هند، چین، ایران و یونان هزاران سال پیشینه دارد و ادبیات سرزمینهایی چون امریکای شمالی، امریکای جنوبی، استرالیا و زلندنو در قرنهای هجدهم و نوزدهم میلادی پدید آمده است.

اَدَبِیات مجموعۀ آثار ادبی یک سرزمین، یک زبان یا یک دوره از تاریخ است که شاعران و نویسندگان یک قوم یا ملت پدید آورده‌اند. اثرِ ادبی سخنی است که اندیشه، احساس و تجربۀ گوینده یا نویسنده را آمیخته با تخیل هنرمندانه بیان کند. وسیلۀ آفرینش اثر ادبی کلمه‌ها و جمله‌ها، یعنی زبان است. پدیدآورندۀ اثر ادبی شعر یا نوشته‌اش را با خیال، عاطفه، اندیشه و تجربۀ خود می‌آمیزد تا آن را به‌صورت اثری درآورد که دارای ارزش هنری باشد. چنین اثری عاطفه، تخیل و اندیشۀ شاعر یا نویسنده را به شنونده یا خواننده انتقال می‌دهد، احساسات و عواطف او را برمی‌انگیزد، او را شاد، اندوهگین یا شگفت‌زده می‌کند و تجربه‌هایی را به او می‌آموزد. شاعر یا نویسنده هنگامی می‌تواند اثری ادبی بیافریند که خود شادیها، رنجها، آرزوها، ناکامیها و فراز و نشیبهای زندگی را آزموده باشد. به‌همین‌سبب اثر ادبی در ظاهر بیانگر عاطفه، اندیشه و تجربۀ یک نویسنده یا شاعر است، اما از عاطفه، اندیشه و تجربۀ بسیاری از انسانها سخن می‌گوید که توانایی آفرینش و بیان آن را نداشته‌اند.