نگاه کنید به آتشکده

آتَشکَده یا آتَشکَدۀ آذر از کتابهای معروف فارسی دربارۀ زندگی و آثار شاعران پارسی‌گوی است. این کتاب را لطفعلی‌بیگ، شاعر و تذکره‌نویس ایرانی، در سال 1174 ﻫ ق تألیف کرده است. این کتاب را تَذکِرۀ آتشکده نیز نامیده‌اند. تذکره به کتابی گفته می‌شود که دربارۀ زندگی و آثار فرد یا افرادی از یک گروه خاص مانند شاعران، نویسندگان، دانشمندان، یا صوفیان باشد. چون لطفعلی‌بیگ در شعرهایش آذر تخلص می‌کرد و به آذر بیگدلی شهرت داشت، این کتاب آتشکدۀ آذر نامیده شده است.

آتَشکَده بنایی است که ایرانیان باستان و زردشتیان، آتش مقدس را در آن نگه‌داری می‌کردند. پس از مسلمان شدن ایرانیان، آتشکده‌ها کم‌کم از میان رفتند. بعضی از این بناها نیز با تغییراتی به مسجد تبدیل شدند. امروزه در ایران از آتشکده به‌عنوان بنایی باستانی و تاریخی یاد می‌شود.

آتشفِشان مجرایی است درون کرۀ زمین که از دهانۀ آن در سطح زمین مواد گُداخته و جامد، گاز و بخار آب بیرون می‌آیند. مواد گداخته در اطراف دَهانه جاری می‌شوند. گاهی همراه با خارج شدن ناگهانی گازهای آتشین، مواد گداخته و مواد جامد به‌صورت تکه‌های ریز و درشت از دهانه با شدت به هوا پرتاب می‌شوند. بیرون ریختن مواد را از دهانۀ آتشفشان فَوَران آتشفشانی می‌نامند. فوران آتشفشانی بیشتر در قلۀ کوهها، به‌ویژه کوههای مخروط‌شکل، روی می‌دهد. این کوهها را نیز، که از سرد شدن و انباشته شدن مواد گداخته در اطراف دهانه پدید آمده‌اند، آتشفشان می‌نامند. فوران آتشفشانی ممکن است در جزیرۀ آتشفشانی روی دهد. جزیرۀ آتشفشانی کوهی است آتشفشان که در آغاز، دهانۀ آن در کَف اقیانوس بوده است و براثر فورانهای پِی‌درپِی، کوه بزرگ‌تر و بزرگ‌تر شده است و سرانجام قلۀ آن از آب بیرون آمده است. گاهی ممکن است فوران آتشفشانی در طول شکستگیهای کف اقیانوس روی دهد. در این حالت، مواد گداخته از دهانه‌هایی در طول این شکستگیها بیرون می‌ریزند.

آتش‌بازی آتش زدن و به هوا افکندن وسایل آتش‌زا در شبهای جشن و شادی است برای نمایش دادن نور، صدا و دودی که از سوختن آنها پدید می‌آید. در قدیم، به‌ویژه در زمان جنگ، وسیله‌ای برای رساندن پیام نیز بوده است.