قریش

قریش از قبایل بزرگ سرزمین حجاز قبل از ظهور اسلام است. پیامبر اسلام(ص) از طایفۀ بنی‌هاشم، یکی از طوایف نامدار قریش است. نام قریش از نضر بن‌ کنانه معروف به قریش، جدّ دوازدهم پیامبر، گرفته شده است. نسب قریشیان به حضرت اسماعیل(ع) می‌رسد. قریش واژه‌ای عربی است که معروف‌ترین معنی آن گِرد هم آمدن است. این واژه یک‌بار در قرآن کریم آمده است.

قربانی

قربانی تقدیم هدایایی چون موجودات زنده، میوه و دانه‌هایِ گیاهیِ خوراکی، روغنها و مواد عطرآگین به درگاه خدا یا خدایان است. قربانی را برای نزدیک شدن به خداوند و به‌دست آوردن خشنودی او و بخشایش گناهان و ادای نذر انجام می‌دهند. معمولاً موجودات زنده را با کشتن، سوزاندن و یا دفن کردن قربانی می‌کنند. مراسم قربانی در دینها و اقوام مختلف، متفاوت است و گاه با جشن و سرور و آدابی خاص همراه است. قربانی را معمولاً در عیدهای مذهبی، برداشت محصول، تولد، بلوغ، ازدواج و مرگ تقدیم می‌کنند. محل قربانی معابد، زیارتگاهها و مکانهای عمومی است. قربانی به معنای خاص، کشتن حیوانِ حلال‌گوشت مانند شتر، گاو، گوسفند، بز و پرنده است.

قزلباش

قِزِلباش عنوان طایفه‌های طرفدار سلسلۀ صفویان است که به سرسلسلۀ صوفیان طریقت صفوی، یعنی صفی‌الدین اردبیلی (735-650 ﻫ ق) ارادت داشتند. قزلباشها به شیخ جنید (درگذشت 860 ﻫ ق) و شیخ حیدر (درگذشت 893 ﻫ ق)، از نوادگان شیخ‌ صفی‌الدین اردبیلی، برای رسیدن به قدرت سیاسی یاری رساندند. ازآن‌پس از مریدان سادۀ مذهبی به سربازانی مسلح و جنگجو تبدیل شدند و در شکست نهایی حکومت آق‌قویونلوها و ظهور سلطنت صفویان نقش اساسی داشتند. قزلباش به‌معنی سرخ‌سَر است، زیرا کلاهی سرخ با دوازده تَرک به نشانۀ دوازده امام شیعۀ اثنی‌عشری بر سر می‌گذاشتند. گفته‌اند این کلاه را شیخ حیدر برای مریدان خود ابداع کرد.

قِزِل‌ایاغ، ثریا

قِزِل‌ایاغ، ثریا (۱۳۲۲-‌۱۳۹۹ ﻫ ش) کتابدار، استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر و مترجم ادبیات کودکان، همکار شورای کتاب کودک و فرهنگنامۀ کودکان و نوجوانان است. قزل‌ایاغ در شناساندن اهمیت تدریس ادبیات کودکان و تربیت کتابدار متخصص کودک و نوجوان و نیز شناساندن اهمیت کتابخانه‌های آموزشگاهی نقشی مؤثر داشت. همچنین برای گسترش ابعاد اجتماعی کتابداری، یعنی ترویج خواندن و کتاب برای همه، بسیار کوشید.

قِزِل‌آلا

قِزِل‌آلا ماهی استخوانی از خانوادۀ آزاد ماهیان و از ماهیان سردآبی است که در آبهای ایران یافت می‌شود. قزل‌آلای خال قرمز بومی ایران و قزل‌آلای رنگین‌کمان به آبهای ایران وارد شده است.