آب حیات در افسانه‌ها، نام چشمه‌ای است که نوشیدن از آب آن سبب زندگی جاودان می‌شود. گفته‌اند که این چشمه در ناحیه‌ای در شمال کرۀ زمین واقع است. این ناحیه را ظُلُمات (تاریکیها) نامیده‌اند. آب این چشمه را سرد، سفید، خوشبو و شیرین دانسته‌اند. خِضر، که پیامبر بود، به ظلمات رفت و آن چشمه را یافت. از آب آن نوشید و به زندگی جاودان رسید. اِسکَندر، که پادشاه بود، به آن دست نیافت و در ظلمات گرفتار شد. نوشته‌اند که اِلیاس پیامبر نیز همراه خضر بود و از آب آن چشمه نوشید.
کاوه از چهره های داستانهای باستانی ایران و شاهنامۀ فردوسی است. او آهنگری بود که علیه بیداد ضحاک به پا خواست.
قَصیده از کهن‌ترین قالبهای شعر در زبان فارسی و رایج‌ترین قالب در زبان عربی است. قصیده واژه‌ای عربی است و از کلمۀ قصد گرفته شده است، زیرا شاعر به قصد مدح و ستایش یا سوگواری (رثا)، وصف طبیعت یا یک حادثه و یا افتخارات شخصی و خاندانی آن را می‌سراید. در قصیده، قافیۀ مصراع اول با قافیۀ تمام مصراعهای دوم شعر یکسان است.
قطعه از قالبهای شعر فارسی است که معمولاً بین دو تا پانزده بیت دارد. تمام بیتهای آن هم‌وزن‌اند و مصراعهای زوج آن قافیۀ یکسان دارند.
قزوینی، محمد (1328-1256 ﻫ ش) مشهور به علامه قزوینی، ادیب، تاریخ‌پژوه، کتاب‌شناس و مصحح ایرانی و از بنیان‌گذاران پژوهش به شیوۀ نوین علمی در ایران است. از مهم‌ترین کارهای او تصحیح انتقادی تاریخ جهانگشای جوینی و چهار مقالۀ عروضی است.
قَطران تبریزی شهرت شرف الزمان ابومنصور، شاعر فارسی‌گوی قرن پنجم هجری قمری است. او از نخستین شاعرانی است که در آذربایجان به فارسی دری شعر گفته‌اند.