آلکالوئیدها به گروهی از مواد مرکبِ شیمیاییِ آلی گفته می‌شود که از کربن، هیدروژن، نیتروژن و اکسیژن ترکیب شده‌اند و در بعضی از گیاهان یافت می‌شوند. مهم‌ترین آلکالوئیدها عبارت‌اند از: کافِئین، کینین، نیکوتین، مُرفین، کُدِئین، کوکائین، آکونیتین، اِفِدرین، آتروپین، تِئوبرومین، سیکوتین و اِستریکنین. مقدار کم آلکالوئیدها خاصیت دارویی دارد، ولی مقدار زیاد آنها زیان‌بخش و سَمّی است. در گذشته، این مواد را تنها از گیاهان به دست می‌آوردند، ولی امروزه بعضی از آنها را، مانند کافئین و کینین، به‌طور مصنوعی تولید می‌کنند.
