قابوسنامه کتابی است در آیین سیاست و زندگی به زبان فارسی که عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر، از آخرین امیران سلسلۀ زیاریان، برای پسرش گیلانشاه (نوادۀ دختری سلطان محمود غزنوی) نوشته است. دربارۀ تاریخ این کتاب اطلاع دقیق در دست نیست؛ اما برخی محققان به دلایلی تألیف آن را میان سالهای 457 تا 462 ﻫ ق، دانسته‌اند. چون کیکاووس را در تاریخ زیاریان به قابوس دوم می‌شناسند، این کتاب به قابوسنامه مشهور شده است؛ درحالی‌که در بعضی از نسخه‌های خطی، این کتاب، از زبان نویسنده، کتاب‌النصیحة نام داشته است.
