قِزِلباش عنوان طایفه‌های طرفدار سلسلۀ صفویان است که به سرسلسلۀ صوفیان طریقت صفوی، یعنی صفی‌الدین اردبیلی (735-650 ﻫ ق) ارادت داشتند. قزلباشها به شیخ جنید (درگذشت 860 ﻫ ق) و شیخ حیدر (درگذشت 893 ﻫ ق)، از نوادگان شیخ صفی‌الدین اردبیلی، برای رسیدن به قدرت سیاسی یاری رساندند. ازآن‌پس از مریدان سادۀ مذهبی به سربازانی مسلح و جنگجو تبدیل شدند و در شکست نهایی حکومت آق‌قویونلوها و ظهور سلطنت صفویان نقش اساسی داشتند. قزلباش به‌معنی سرخ‌سَر است، زیرا کلاهی سرخ با دوازده تَرک به نشانۀ دوازده امام شیعۀ اثنی‌عشری بر سر می‌گذاشتند. گفته‌اند این کلاه را شیخ حیدر برای مریدان خود ابداع کرد.
